Edremit

Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Van İli’ne bağlı bir ilçe olan Çatak, doğusunda Başkale, batısında Bahçesaray, kuzeydoğuda Gürpınar, Kuzeybatıda Gevaş, güneydoğuda Beytüşşebap, güneybatısında da Pervari ilçeleri ile çevrilidir. Çatak dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Kuzeyi Van Gölü’ne dik olarak inen sıralar halindeki Kavuşşahap Dağları ile engebelenmiştir.Bu dağ sırası ilçenin kuzeydoğusunda Sarıbulak Dağı’nda 3.446 m. yüksekliğe ulaşmaktadır. Kavuşşahap Dağlarının güneyinde Kepçe Dağ (3.500 m.), ilçenin doğusunda kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan Damla Dağı (3.000 m.) bulunmaktadır. Ayrıca ilçenin güney kesimini de Alandaş Dağı (3.249 m.) engebelendirmektedir. Bu dağlar arasında kuzey-güney doğrultusunda akan Çatak deresi boyunca da düzlükler bulunmaktadır. İlçenin yüksek kesimlerinde Takuh,Melkuşan,Aruh, Kirapit, Pip, Karabulak, Golcebel. Kalüt ve Tirşin yaylaları yer almaktadır.

İlçe topraklarını dağ sıraları arasında akan, doğu ve batı yönünden küçük akarsularla beslenen Çatak Deresi sulamaktadır. Çatak Çayı ilçe merkezi sınırlarında Norduz (Narlıca) Deresi ile birleşerek Botan Irmağı’na dökülmektedir. Deniz seviyesinden yüksekliği 1.512 m.dir. İl merkezine 87 km. Uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 2.200 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre toplam nüfusu 23.816’dır.

İlçede Karasal iklim hüküm sürmekte olup, gece ve gündüz sıcaklık farkları büyüktür. Kışın bölgeye fazla miktarda kar düşmektedir. Kış ayları uzun ve kar yağışlı olup, çığ tehlikesi mevcuttur. İlkbahar ve sonbahar ayları yağışlı, yaz ayları ise kurak geçmektedir.

İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. İlçede yapılan tarımsal üretim pazarlanabilecek düzeyde olmayıp iç tüketime de yetmemektedir. Bununla birlikte yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında; arpa, buğday, fasulye, patates, ceviz, elma ve armut gelmektedir. İlçe arazisinin yapısı nedeni ile küçükbaş hayvan yetiştirilmekte olup, hayvancılık ilkel yöntemlerle yapılmaktadır. Bunların başında koyun ve kıl keçisi gelmektedir. Hayvansal ürünlerin işlenmesi son derece sınırlı olup, yaz aylarında yaylalarda kurulan mandıralarda otlu peynir üretilmektedir. Evlerde deri ve yapağı üretimi yapılır. Ayrıca arıcılık da ilçe halkının geçim kaynaklarından birisi olup ilçe balı ile ünlüdür. Alacayar Köyü’nde özel şahsa ait iki adet, ilçe merkezinde ise bir adet alabalık üretme çiftliği bulunmaktadır.

Çatak’ın eski bir tarihi bulunmaktadır. Tirişin Yaylası’nda bulunan kaya resimleri yörenin İlk Tunç Çağı’ndan itibaren yerleşime açık olduğunu göstermektedir. Buradaki kaya resimlerinde av sahneleri, bizon, boğa ve fil gibi hayvanlar şematik olarak çizilmiştir. Yörenin bundan sonraki tarihi oldukça karanlıktır. Bununla birlikte Hititlerin, Asurluların, Medlerin, Perslerin, Makedonyalıların buraya hakim oldukları sanılmaktadır. Bazı kaynaklara göre Anadolu’ya akınlar yapan Araplar tarafından 645’te kurulmuştur. Yöre daha sonra Bizanslıların hakimiyetine geçmiştir.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Selçuklular yöreye hakim olmuş, 1100’de Sökmenler Van ve yöresini yönetimleri altına almışlardır. Bunun ardından 1205’te Gürcülerin saldırısına uğramış ve kısa bir süre de Eyyubiler buraya egemen olmuşlardır. Moğolların yağmalamasından sonra yöre yeniden Anadolu Selçuklularının, İlhanlıların ve Timur’un denetiminde kalmış, Hakkari beylerinden Karakoyunlu İzzeddin Şir Van ve çevresini yönetimi altına almıştır. Safevilerin bölgede etkin olmasından sonra Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Savaşı’nda Safevileri yenmesiyle Van ve yöresi Osmanlı topraklarına katılmıştır. Bununla beraber yöre zaman zaman Osmanlılar ile Safeviler arasında el değiştirmiştir. Amasya Antlaşması hükümlerine göre Osmanlı toprakları içerisinde kalan yöre zaman zaman İranlıların saldırılarına uğramıştır.

Yöre, Osmanlı döneminde bazı ayaklanmalara sahne olmuş, 1895’te Ermenilerin başlattığı ayaklanmalar bastırılmıştır. Bununla beraber I.Dünya Savaşı başlarında Ermenilerin Taşnaktzutyun Örgütü Van ve çevresini işgal etmiştir. 1915’te Ruslar tarafından işgal edilen yöre, Rus İhtilali nedeni ile Ruslar Anadolu’dan çekilirken yöreyi de boşaltmışlardır. Bu kez Ermeniler yeniden yöreyi işgal etmiş, Osmanlının 4.kolordusu 7 Nisan 1918’de bu işgale son vermiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra eski adı Şitak olan ismi, Çatak olarak değiştirilmiş ve ilçe konumuna getirilmiştir. 1937’de belediye teşkilatı kurulmuştur.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Hurkan (Holkan) Köprüsü, Zeril Köprüsü , Trişin Yaylası Resimleri ve Narlı Huşş Tepe Resimleri bulunmaktadır.