İlhan YILDIZ
Günümüzde halk arasında türbe ve yatır ayırımı yapılmamaktadır. Genelde yatırlara da türbe denmektedir. Bu sebeple burada teknik anlamları verildikten sonra yatırlar da türbe kapsamında değerlendirilecektir. Van’daki türbe ve yatırlara geçmeden önce türbe ve yatır hakkında biraz bilgi verelim:
1. Türbe: Türbe, devlet ricâli ve din büyükleri gibi ünlü kimselerin mezarı üzerine kurulan yapıya denmektedir. Eskiden devlet büyükleri ölmeden önce kendileri ve aileleri için türbe yaptırırlar, öldüklerinde de buralara gömülürlerdi. Daha sonra din büyükleri için de halk türbeler yaptırmaya başlamıştır. Bu sebeple türbeler mimari açıdan da büyük önem kazanmıştır. Buraların bekçilerine de ‘türbedâr’ denmektedir.
İslâmiyet, kul ile Allah arasında bir aracı bulunacağı inancını ortadan kaldırmıştır. Halbuki Hıristiyanlığın izlerini, Zerdüştlerin Mubedlerini (Mubez), Hinduların Brahmanların, Keldânilerin Kahinlerini unutamayan insanlar, İslamiyet’te de bunların birer benzerini meydana getirme hevesine düşmüşlerdir. Hıristiyanların kiliselerinden başka adım başına birer Aya’ları, Hinduların Sumnatları, İranlıların teşgedeleri vardı. Müslümanlar da ‘bizim niçin olmasın!’ düşüncesiyle süslü ve gösterişli türbeler, sayısı belli olmayan veli ve onların kabirleri başında bolca dergah yapmışlardır. İslâmiyet ‘her kişinin kendi işlerinden sorumlu olacağı’ esasını koyduğu için haklarında hüsnüzan beslenilen zatların kabirleri üzerine kubbeli, süslü ve muhteşem türbeler yapılarak kendilerinin, Allah ile kulları arasında bir aracı, türbelerinin de dilek yeri gibi kabul edilmesine izin vermemiştir.
Anadolu’nun neresine gidilirse gidilsin, herhangi bir ermişe isnad edilen türbe, mezar, hatta bir ağaç, kaynak, pınar görmek mümkündür. Türkiye, yatır kültünün nispeten canlı olarak yaşandığı bir bölgedir. Meselâ yapılan araştırmalara göre, Türkiye genelinde toplam 1263 türbe mevcuttur. Türbelerin % 25.2'si (toplam 316 adet) illerde, % 74.8'i (toplam 947 adet) ilçelerde bulunmaktadır. 1263 türbenin 173'ü ziyaret edilmemektedir. Ziyaret edilmeyen türbeler dışında kalan 1090 türbeyi yılda ortalama 18.967.990 kişi aşağıda belirtilen çeşitli amaçlarla ziyaret etmektedir:
- Allah rızası,
-Dilek, hacet ve bereket,
-Genç kızların çabuk evlenmesi, evlenmek isteyen ve evlenemeyenlerin nasiplerinin açılması,
-Türbedeki zatların ruhlarına fatiha, dua okumak, sevap kazanmak ve şefaatlerine nâil olmak,
-Bela ve musibetlerden kurtulmak,
-Büyülerin bozulması,
-Askere giden gençleri uğurlamak,
-Hastalıklardan (delilik, baş ağrısı, felç, sinir, sancı, saralı, havale geçiren, ruhî bunalımlı, alerjili, ağız eğriliği vs.) şifa bulmak,
-Maddî ve manevî sıkıntılardan kurtulmak,
-Çocuğu olmayanların çocuğunun olması, hamile iken çocuğu düşen, çocuğu doğar doğmaz ölenlerin, çocuklarının yaşaması, yürümekte zorluk çeken bebeklerin yürümesi ve sütü olmayan annelerin sütünün çoğalması,
-Hamile kadınların ziyaretinden sonra rüyalarında oğlan veya kız çocuğu dünyaya getirebileceğini görebileceği,
-Hacca giden yakınlarının selametle dönmesi,
-Türbede yatan ulu kişinin, keramet ehli olduğu, onun ruhaniyetinden istifade edilmesi,
-Türbelerin kutsiyetine inanılması,
-Yağmur duası yapmak maksadıyla,
-Zararlı haşarattan (mahsule zarar veren böcek sürülerinden) kurtulmak
-Hasta hayvanların iyileşmesi,
-Mimarî özelliğinden dolayı,
-Turizm amacıyla.
Yatır ise; Allah katında yüksek mertebelere ulaşmış olduğuna inanılan şahsiyetlerin, mezarlarına denilmektedir. Ancak yatır kelimesi daha çok mezarda yatan, gömülü olan zãta işaret etmektedir. Halk onların kabirlerini ziyaret ederken, onları aracı sayarak Allah’tan dilekte bulunmaktadır. Yatırların büyük bir bölümü sadece bir mezardan ibarettir. Bir bölümünde türbe vardır. Ancak üzerinde toprak dam olanlar veya dört duvar ile çevrilenler de türbesi olan yatır olarak değerlendirilmiştir.
Türbe ziyareti ile ilgili yerleşik halk inançlarının odağını adak oluşturmaktadır. Adak konusunda üç şey dikkatimizi çekmektedir. 1. Adak yerleri, 2. Niyetler ve 3. Adaklar.
a) Adak Yerleri:
1. Türbe, yatır, evliya kabri vb.
2. Kuyu, pınar, ırmak, kaynak, havuz, göl, ağaç, orman, dağ, taş, mağara vb.
3. Tekke, cami ve çevresi, minare veya herhangi bir yer.
b) Niyetler:
1. Her çeşit murat ve dilek
2. Evlenmek çocuk sahibi olmak, hastalıklardan kurtulmak,
3. Çocuğun yaşamasını veya yaramaz çocukların uslanmasını istemek,
4. Ev, araba gibi şeyler istemek tehlikelerden korunmak, kayıp eşyasını bulmak, işini düzeltmek istemek,
5. Kocasını eve bağlamak veya kötü alışkanlıklarından vazgeçirmek isteği.
c) Adaklar:
1. İbadet, Yasin adağı (1-41 adet). Oruç adağı (3 gün) Tespih adağı (700 besmele),
2. Mum, helva, sadaka, mevlit, tespih, para, halı, seccade, havlu vb. adamak
3. Tatlı, şeker, lokma dağıtmak, yemek vermek, balık veya kuşlara yem dağıtmak.
4. Bez ve iplik, çiçek ve bayrak adakları.
5. Çocuğun adını adamak (satılmış gibi)
6. Kurban, horoz, hindi vb. adamak.
Genelde türbe ve yatırlara gidip bir şeyler istemek ve dilekler dilemek zikrettiğimiz adaklardan birinin vaat edilmesiyle olur.
Halen halk arasında türbe ve yatırlarda mum yakmak, ağaçlara bez bağlamak, havuzlara para atmak, türbenin etrafını tavaf etmek, türbeye horoz ve hindi adamak, orada piknik yapmak, kapı pencere veya sandukaya el veya yüz sürmek, mezar üzerine çiçek bırakmak, ölüler için yedinci, kırkıncı ve elli ikinci gece namıyla özel olarak bir şeyler yapmak yaygın olan yerleşik hurâfelerdendir.
İslamiyet’e göre, kabir ve türbeler, ölümü hatırlamak, ahiret alemini düşünmek, onlardan ibret almak ve onları hayırla yâd etmek için ziyaret edilmektedir. Kur’ân-ı Kerim’de hamd ve senanın Allah’a ait olduğu, ona ibadet edip, ondan yardım dilemek gerektiği bildirilmiştir. Çünkü ibadetin asıl hedefi Allah’ın hoşnutluğudur. Bu sebeple yalnızca ona yönelip, sadece ona kulluk etmek gerekmektedir. Başka hiçbir varlık ona eş ve ortak koşulmamalıdır. Hiçbir şeyi de onun derecesine yükseltmemelidir. Biz ne kadar samimi bir kalple Allah’a yönelirsek, Allah’ta bizim duamıza o kadar çabuk icâbet eder. Zira Allah, dileyenin duasını kabul edeceğini bildirmiştir.
Adak konusunda ise Hz. Peygamber, ‘adak adamanın kaderden hiçbir şeyi değiştirmeyeceğini’ bize bildirmiştir. Resulullah, Yahudileri peygamberlerin kabrini mescit edindikleri için lanetlemiş, yine kabirleri mescid edinen ve oralarda kandil (mum) yakanlara lanet etmiştir. Bunun yanında ölümü hatırlamak için de kabirleri ziyaret etmeyi tavsiye etmiştir. Kabir ziyareti esnasında orada bulunanlara selâm vermek ve dua etmek müstehaptır. Ölülerimizi ziyaretle ilgili bu ölçülerin yanında birçok tavsiye mevcutken, dinimizin özüyle bağdaşmayan davranışlardan sakınmak ve bilmeyenleri güzellikle uyararak öğretmek gerektiği anlaşılmaktadır.
2. Yapıları İtibariyle Van’daki Türbeler
Van ili, özellikle Van’ın köyleri; yatır kültünün daha canlı olarak yaşandığı bir bölgedir. Yapılan araştırmalara göre Van ilinde sadece iki yüz civarında yatır tespit edilmiştir. Bunların bazıları dağ başındaki bir ağaç, bir dere, bir pınardır; bazıları ise bir kaya parçasından ibarettir. Bir mezara bağlı olarak var olan yatırların bir çoğunda ise mezarların hakikaten kime ait olduğu bile bilinmemektedir. Böylece yatırlara bağlı olarak anlatılan menkıbelerde farklı farklı isimler verilmektedir.
Van’da bulunan yatırların büyük bir bölümü sadece bir mezardan ibarettir. Bir bölümünde türbe vardır. Ancak üzerinde toprak dam olanlar veya dört duvar ile çevrilenler de türbesi olan yatır olarak değerlendirilmiştir. Bir kaçında mezar da kaybolmuştur. Tek bir ağaçtan ibaret olanlar, taş-kaya şeklinde olanlar sadece bir kaynak-pınar olanlar, yahut da yanında kaynak-pınar bulunanlar da Van’daki türbelerin yapı (mekan) itibariyle bir başka bölümünü teşkil eder.
a) Türbe
Van’da bulunan türbeleri şu şekilde sıralayabiliriz:
1-Beyaz Direk- Erciş, Gökoğlan Köyü
2-Çelebiocağı- Erciş, Çelebibağı
3-Gülhandan- Erciş
4- Haydarbey (Haydar Baba)-Erciş, Haydarbey Köyü
5-Halime Hatun Türbesi-Gevaş
6-Hüsrevpaşa Türbesi- Van Merkez
7-Hacı Zübeyr (Hacı Zivi)- Gevaş, Kayaboğaz Köyü.
8-Kana Şeyh- Van, Mollakasim Köyü.
9-Mecnun Baba- Muradiye
10-Mahmut Baba- Erciş
11-Nanyemez Baba- Van, Merkez
12-Sari Süleyman Bey-Gürpınar, Güzelsu.
13-Seyyit Mehmet Hanifi- Erciş.
14-Sultan-i Yekpây- Van, Kavuncu Köyü.
15-Şeyh Abdurrahman Baba-Van, Merkez.
16-Şeyh Gazail Baba- Van, Merkez
17-Şeyh Hamza (Sultan Hacı Hamza)-Van, Bardakçı Köyü.
18-Şeyh İsmail Kutbettin- Başkale, Günoluk Köyü.
19-Şeyh Mehmet Hanifi- Erciş.
20-Şeyh Muhammed-i Tayyar-Çatak, Dilmetaş Köyü.
21-Şeyh Muhammed Türbesi- Erciş.
22-Şeyh Macur Baba- Erciş.
b) Mezar
1-Ali Paşa-Van, Merkez.
2-Arap Baha- Van, Merkez.
3-Arikelle- Muradiye. Çaldıran
4-Aslı Hatun- Gevaş, Artos Dağı.
5-Ahiyar Şah- Erciş.
6-Almaağaç- Muradiye, Sürüyolu (Pirsolar) Köyü.
7-Babo- Van, Edremit.
8-Beşikli Baba- Van, Erçek.
9-Beyazit Baba- Gürpınar, Zernek Köyü.
10-Başet-i Mehenda- Gürpınar, Güzelsu.
11-Başahit- Gürpınar,Aşağıkaymaz Köyü.
12-Çomaklı Baba- Çomaklı Dağı.
13-Dermeryema (Meryem Ana Kilisesi)-Gürpınar, Kırkgeçit.
14-Eyüp Ensari- Timar, Ağartı Köyü.
15- Faki Tayran- Gevaş, Bahçesaray.
16-Hıdır-i Sindi- Gevaş.
17-Hıdır Baha- Timar, Hıdır Köyü.
18-Hanımzãde-Gürpınar, Zernek Köyü.
19-Hadili Kabul- Başkale, Dereiçi Köyü.
20-Hevat Ziyareti- Başkale, Oğulveren Köyü.
21-Hilve Ziyareti- Gürpınar, Zernek Köyü.
22-Hâki Baba- Erciş, Haki Köyü.
23-Hejdev-kav (Onsekız ayak) Ziyâreti- Başkale.
24-İkinci Sofu Baba- Van, Merkez.
25-İsmail Baba- Muradiye, Çaldıran, İsmailbaba Köyü.
26-İhtiyar Hacı- Erciş, Zilan Deresi.
27-Koç Baba- Van, Merkez
28-Kılıçlı Baba- Van, Merkez
29-Küme Söğüt (Söğüt Kümesi)- Van, Merkez.
30-Kavgah İki Bacı Ziyãreti- Erciş, Tekler Köyü.
31-Karatogan Ziyãreti- Karatogan Yaylası.
32-Karavul Baba- Timar Meydancık Köyü.
33-Kepeneroş- Başkale.
34-Kolasinci- Başkale, Atik Köyü.
35-Mollakasım- Van, Mollakasım Köyü.
36-Müptedi Arabi- Erciş.
37-Mir Hasan-i veli- Gevaş, Bahçesaray.
38-Molla Ömer- Gürpınar, Güzelsu
39-Molla Hıdır Efendi- Başkale, Yavuzlar Köyü.
40-Mehmet Tayyar- Başka1e.
41 -Mir Bahaddin- Gevaş, Bahçesaray.
42-Molla Mancar- Gevaş, Bahçesaray.
43-Musa Çavuş- Erciş.
44-Mir Sura- Gevaş.
45-Maruf-i Kerhi- Erciş, Koyeük Köyü.
46-Mam Ömer- Gürpınar, Güzelsu
47-Mükürk (Başet-i Mehenda’nin kız kardeşi)- Gürpınar, Güzelsu.
48- Nezir ve Beşir- Gürpınar, Güzelsu (Baş et dab)
49-Ömer Halan (Atı ile gömülü)- Başkale.
50-Pir Yakup- Gevaş.
51-Pir Yusuf- Gevaş, Pullupınar Köyü.
52-Pir-i Lök- Başkale, Uğurveren Köyü.
53-Pir Garip- Timar, Pirgarip Köyü.
54-Pir Mehmedi Kangiri- Gevaş.
55-Pay Baba- Erciş, Pay Köyü.
56-Pekyart Ziyãreti-Gevaş, Bahçesaray
57-Sofu Baba-Van, Merkez.
58-Sultan Hacı Zübeyt (Hacı Zivi)-Gevaş
59-Sanpanis Ziyâreti-Çatak
60-Seyyit İsmail Hãkan-Başka1e
61-Seyyit Abdurrahman-Gürpınar, Güzelsu
62-Seyyit İsmail-Erçek, Lim Dağı
63-Sultan Selim-Gevaş
64-Seyyit Muhammet-Gürpınar, Zernek Köyü
65-Sultan Mustafa-Gürpınar, Güzelsu
66-Seyyit Abdulcebbar- Özalp, Kurtalan Köyü.
67-Şeyh Yusuf- Van, Merkez.
68-Şemseddin-i Tebrizi- Gevaş
69-Şeyh Hamza- Van, Ayazpınar Köyü
70-Şeyh Molla Abdurrahman Kutub- Gevaş, Dokuzağaç Köyü.
71-Şeyh Mahmut Salih Arvasi- Gevaş, Dokuzağaç Köyü.
72-Şeyh Abdulmecit- çatak
73-Şeyh Hani (Şeyh Mustafa)- çatak
74-Şeyh Bekir- çatak, Sürük Köyü
75-Şeyh Ayine- Şeyhayine Köyü
76-Şeyh Mille- Van, Merkez
77-Şeyh Mahmut Erdevir- Van, Timar
78-Şeyh Miraz- Erçek, Mezruk Dağı
79-Şeyh Hamza- Erciş, Gökoğlan Köyü
80-Şeyh Suleyman- Erciş, Gökoğlan Köyü
81-Şeyh Yusuf Havari- Çatak
82-Şeyh Evlâniyan- Gürpınar
83-Şeyh Cura- Gevaş
84-Şeyh İlyas- Gevaş
85-Şeyh İbrahim Paşa- Gevaş
86-Şeyh Mustafa- Gürpınar
87-Şeyh Sucu- Çaldıran, Şeyhsucu Köyü
88-Şeyh Abdurrahman- Güzelsu, Günbaşı Köyü
89-Şeyh Fehim Arvasi- Gevaş, Bahçesaray, Arvas Köyü
90-Şeyh Beşir- Van, Erçak
91-Tirisipi (Beyaz Mezar)- Gürpınar, Zernek Köyü
92-Takuri Hüseyin Bey’in Oğlu- Özalp
c) Ağaçlar
1-Ardıç Ağacı- Van, Mollakasım Köyü
2-Bacı-Kardeş Ziyâreti- Erciş, Ziyâret Köyü
3-Bayram Dede- Van, Özkaynak Köyü
4-Siğil Ziyâreti- Van, Erçek
5-Sultan Zübeyde- Erciş, Yılanlı Köyü
6-Şeyh Uçtu (Şeyh Rüştü)- Van, Özkaynak Köyü
7-Şeyh Seyyid- Van, Eblenganis Köyü
8-Şeyidi Çınar- Van, Elmalı Köyü
d) Taşlar
1-Bayram Dede- Van, Bayrak Köyü
2-Gelin Alayı- Erciş, Ernis Köyü
3-Gelin-Güvey Kayaları- Van, Canik, Derebey Köyü
4-Koç Heykelleri- Erciş, Çelebibağı
5-Koç Baba- Van Bayrak Köyü
6-Koç Baba- Van, Özkaynak Köyü
7-Şeyh Memduh Kilisesi- Muradiye
8-Taşkapı- Van, Toprakkale
9-Yılan Taşları- Erciş, Karataş1ar
10-Yazılı Taşlar- Erciş, Karataşlar
e) Su Kaynakları
1-Bayram Dede- Van, Özkaynak Köyü
2-Pir Yusuf- Gevaş, İkizler Köyü
3-Süt Ziyâreti- Çatak, Kayaboğaz Köyü
4-Sarılık çeşmesi- Gürpınar
5-Yılanlı Pınar- Erciş, Sorgun Köyü
Türbeler ile çevre halkı arasında genelde manevi bir bağ vardır. Toplum, türbenin manevi kişiliğinde, kurtarıcı bir gücün varlığına inandığından, türbelere bu anlayış ile yaklaşılmaktadır. Van gibi coğrafi şartların zorladığı, dış dünya ile temasın, bilhassa eskiden uzun süre kesildiği bölgelerde ve özellikle köylerde türbelere yaklaşma daha fazla olmaktadır.
Türbeleri ziyaret edenlerin istekleri daha çok dünyevidir. Ev sahibi olmak, evlenmek, borçtan kurtulmak ve bazen de amansız bir hastalıktan kurtulmaktır. Ancak türbelere olan bu ilgi değişen şartlar ile beraber nispeten azalma göstermektedir. Mesela bu gün için Van’a bağlı köylerin büyük bir bölümünde okul vardır. Televizyon seyretmeyen, radyo dinlemeyen köylü sayısı oldukça azalmıştır. Ulaşım alanında eskiye oranla büyük mesafeler alınmıştır. Hastasına türbede şifa bekleyenlerle kıyaslandığında doktora götürmeyi düşünen1erin sayısı çoğalmıştır. Ancak şartlar ne kadar değişirse değişsin, türbe ile insanlar arasındaki manevi bağ hala devam etmektedir.
Türbeleri ziyâret edenler genellikle dünyevi dileklerde bulunmaktadırlar. Tespit edilen elli kadar türbeden hareket ederek türbelerin ziyâret sebeplerini şöyle sıralayabiliriz:
a) Türbeler, hastalıklardan kurtulmak, şifâ bulmak için ziyâret edilmektedir. Hastalıklardan kurtulmak, şifâ bulmak için yapılan bu ziyâretler hastalığın nevine göre bir alt sıralamaya tabi tutulursa;
1. Diş hastalıklarından kurtulmak için:
Şeyh Hamza
2. Çeşitli göz hastalıkları ve görmeyen gözün yeniden görebilmesi için:
Koç Baba, İsmail Baba, Sultan Zübeyde, Gülhandan Türbesi
3. Sıtmadan kurtulmak için:
Hıdır Baba, Çelebiocağı, Sıtma Köprüsü.
4. Ekzama, demirev, siğil ve benzeri den hastalıklarından kurtulmak için:
Bayram Dede, Gülhandan Türbesi, Kuma Söğüt, Siğil Ziyareti
5. Romatizmadan kurtulmak için:
Pir Yakup, Pir Yusuf,
6. Akıl hastalıklarından kurtulmak için:
Şeyidiçınar, Şeyh Muhammed-i Tayyar, Şeyh Bekir, Beyaz Direk, Haydar Baba, Sultan Hacı Zübeyt, «Hilve Ziyareti»
7. Felç ve benzeri fiziki rahatsızlıklardan kurtulmak için:
Kılıçlı Baba, İsmail Baba,
8. Öksürük ve boğmacadan kurtulmak için:
Nanyemez Baba, Şeyh Kara
9. Tek ve belli bir hastalıktan değil, her çeşit bedeni rahatsızlıklardan kurtulmak için:
Sofu Baba, Kılıçlı Baba, Şeyh Abdurrahman Baba, Şeyh Gazail Baba, Sultan-i Yekpây, Şeyidçınar, Ardıç Ağacı, Sanpanis Ziyâreti, Şeyh Abdulmecit, Şeyh Muhammed-i Tayyar, Beyaz Direk, Şeyh Mecnun Baba, İhtiyar Hacı, Bacı-Kardeş, Çelebiocağı, Haydan Baba, Mahmut Baba, Yulanh Punan, Mm Hasan-u Veli, Kana Şeyh, Şeyh Hamza (Sultan Hacı Hamza)
10. Evde kalmış kızlar, evlenmemiş erkekler bahtlarının açılması için ziyaret yapmaktadırlar. Hakkında ayrıntılı bilgi toplayabildiğimiz türbelerden bu amaçla ziyâret edilenler şunlardır:
Sofu Baba, Şeyh Abdurrahman Baba, Ardıç Ağacı, Şeyh Bekin, Şeyh Mahmud Kilisesi, Beyaz Direk, Mahmut Baba, Muptedi Arabi, Gelin-Güvey Kayaları
11. Çocuk sahibi olmak isteyenler ve çocuğu yaşamayanlar tarafından ziyâret edilmektedir.
Sofu Baba, Ardıç Ağacı, Şeyh Bekir, Şeyh Memduh Kilisesi, Beyaz Direk, Sultan Zübeyde, Haydan Baba, Dermeryama (Meryem Ana Kilisesi)
12. Ev sahibi olmak isteyenler ziyâret etmektedirler:
Sofu Baba
13. Sütü kesilen kadınların tekrar sütlerinin gelmesi ve çoğalması için ziyâret edilmektedir:
Süt Ziyareti, Gelin-Güvey Kayaları
14. Her türlü dünyevi sıkıntıdan kurtulmak isteyenlerce ziyaret edilmektedir:
Sofu Baba, Nanyemez Baba, Kılıçlı Baba, Şeyh Abdurrahman Baba, Şeyh Gazail Baba, Sultan-i Yekpây, Şeyh Uçtu, Koca Baba, Çomaklı Baba, Bayraklı Baba, Şeyh Hamza, Sanpanis Ziyâreti, Şeyh Abdulmecit, Şansi Hani, Şeyh Muhammed-i Tayyar, Şeyh Memduh Kilisesi, Beyaz Direk, Şeyh Macur Baba, Seyyit Mehmet Hanifi, İhtiyar Hacı, Bacı Kardeş, Haydar Baha, Muptedi Arabi, Mir Hasan-i Veli, Kara Şeyh, Küme Söğüt, Şeyh Hamza
15. Hayvanları hastalıklardan korumak, hayvanlara musallat olan hastalığı def etmek için ziyãret edilmektedir:
Bayram Dede, Şeyh Seyyid, Şeyh Hamza, İsmail Baba
16. Diğer sebeplerden ziyâret edilmektedir:
Şeyh Abdurrahman Baba, Sanpanis Ziyâreti, Muptedi Arabi
a) Kurban kesilmektedir.
Sofu Baba, Şeyh Abdurrahman Baba, Şeyh Gazail Baba, Sultan-i Yekpây, Bayram Dede, Şeyh Seyyit, Şeyh Hamza, Şeyh Abdulmecit, Şeyh Muhammed-i Tayyan, Şeyh Bekin, Seyyid Mehmet Hanifi, Bacı Kardeş, Haydan Baba, Pir Yusuf, Sultan Hacı Zubeyt, Dermenyema, Hilve Ziyaneti, Kara Şeyh, Küme Söğüt, Şeyh Hamza, Gelin-Güvey Kayaları
b) Sadaka verilmektedir.
Sofu Baba, Şeyh Abdurrahman Baba, Şeyh Gazail Baba, Sultan-i Yekpây, Bayram Dede, Şeyh Uçtu, Şeyh Muhammed-i Tayyar, Beyaz Direk, Seyyid Mehmet Hanifi, Gülhandan Türbesi, Çelebiocağı, Haydar Baba, Mahmut Baba, Pir Yusuf, Sultan Hacı Zübeyt (Hacı Zivi), Hasan-u Veli, Hilve Ziyareti, Kara Şeyh,
c) Sıcak ekmek ve yemek dağıtılarak fakirler doyurulmaktadır.
Şeyh Abdurrahman Baba, Şeyh Mu
Tarih
İLAN EKLE 
DÖVİZ KURLARI
İSTATİSTİKLER