Dağlar

Van İli’nde dağlar,toprakların yeryüzü şekillerinde dağılımında en önemli yeri tutar. İl alanının %53,4’ü  dağlarla kaplıdır. İl alanı ,volkanik oluşumlu dağlarla çevrilidir. Temeli eski olan dağlar, çeşitli jeolojik zamanlarda kıvrılıp kırılmış,sonra yeniden yükselerek günümüzdeki duruma gelmiştir. Dağların üzerleri düz, etekleri parçalanmıştır.İl alanının  küzeyinde yer alan Aladağ  (3.255) e tendürek Dağı( 3.542) Van’ı  Ağrı ilinden ayırır. Tendürek dağının doğusunda, güneyine doğru,  İran sınırına koşut olarak sınır dağları uzanmaktadır. Bu dağların yükseltileri 2.400 metrenin üzerindedir. Düzenli bir şekilde uzanan sıra dağların yükseltisi, zap suyunun kaynaklandığı sorada dağına dek 3.000 metreyi geçmez. Bu dağlar eğri çay deresinden başlayarak 2.600 –2.700 metre yükseltili bir sırt olmuştur. Karabulak dağından sonra yükselti 2.900  metreye ulaşır. Buradan başlayarak belirgin biçimde yükselen tepeler birbirlerini izler. Deveci  geçidini güneyinde yer alan dağların  yükseltileri 2.750 metredir. Bunların başlangıçları dumanlı, Elegan dağları, kırklar dağı  Tavur dağı ve Gelin-Güveyi kayasıdır. Bu tepeler Kotur deresine dek sürer.

Kuzeyde bendimahi havzası ve karasu havzası arasında geniş bir dağlık bölge güneybatı yönünde uzanır. Bu bölgenin kuzeyinde, 2.850 metre yükseltili alikelle dağı, abağa Düzü’ne doğru uzanmaktadır. Abağa düzü’nü   güneyinde Tarhani düzü ile naşar düzü yer alır. Bu düzlüklere doğru bir takım sırtlıklar vardır. Bunların en yükseği, 2.710 metre yükseltili çilli dağıdır.

Abağa düzü ile bargiri ovası arasında geniş bir dağ sırası uzanmaktadır. Bu sırada piraşit dağıyla (3.200 m) başlar. Pirraşit dağı sivri bir koni biçimindedir. Eteklerinde geniş yaylalar yer alır. Sultan gölü çukurluluğun batısında birden 3,020 metre ulaşan manda dağı yükselir. Bargiri ovasını özalp’e  bağlayan Hangediği geçidi (2,350 m) çevresinde yükselti çok fazladır. Burada Bargiri ovasının doğusunu çevreleyen İsa bey dağı (3,000) yükselir. Bu dağ, düzenli bir sırt halinde Güneybatı yönünde, karasu vadisi ile Van Gölü şevli (şoli) dağı (2,900) ile sürer. Bu dağın uzantıları, hanke dağı (2,450 mt) ve irini dağıdır(2,250 mt) İlde yükselti güneydoğuya gidildikçe artar ve şehit tepesinden başalayarak düzgün sıralar oluşturur. Bu dağın uzantıları, Ahta dağı (2810) ve Karahayal Dağıdır(2700)

Tendürek Dağı’nın uzantıları olan   asıl sınır dağları, Gündizin(Hızırbaba Ziyareti) Dağı(3010) ,Bilecik Dağı,Melek Dağı(2560) ve Koçalan dağıdır. Kotur deresi bu dağ dizisini ikiye bölmektedir.

Satmanıs ovası,Akgöl havzası ve Çölçimen Ovası arasında yüksek ve geniş bir dağ kütlesi görülmektedir. Kuzeydeki kayalık ve Sivri dağ,Nacarabat dağı’dır.(2610) Hazine sırtları tepesi (2650) , rentömer dağı (2580) , Irgat dağı(2750) , Kozan Dağı (2890) ve güneyde Kuh dağı (2850) bu kütlenin başlıca yükseltileridir.

Keşiş gölü havzasının batı kesimlerinden başlayan dağ sırasında yer alan Erek dağının yükseltisi 3250 metredir. Bunun Van ovasına doğru uzantısı Şuşanıs Dağıdır.(2750) Erek dağından güneybatıya doğru uzanan dizi üzerinde yer alan bir başka dağ Norkuh Dağı’dır. (2800) İlin güneyinde, Hoşap suyunun doğusunda İspiriz Dağları (3668) uzanır. İspiriz dağı aynı zamanda ilin en yüksek noktasıdır.

Artos Dağı